Γυαλίζεις Πολυβόλο στην αυλή σου;

Το να αποδίδουμε την ευθύνη για μία αντίδρασή μας σε κάποιον άλλον ή σε εξωτερικές συνθήκες και παράγοντες του περιβάλλοντος, είναι ένα φαινόμενο σύνηθες. Πολλές φορές γίνεται από ανθρώπους γενικά υπεύθυνους αλλά με εξίσου μεγάλη συχνότητα γίνεται και από ανθρώπους που έχουν αναγάγει αυτή τη νοοτροπία σε μια βολική για εκείνους στάση ώστε να μη χρειάζεται να κάνουν αυτοπαρατήρηση, αυτοκριτική και προσπάθεια για την -τρομακτική ενίοτε- αυτογνωσία.

Αν κάποιος έλεγε σε αυτά τα άτομα «Εντάξει, αφού συνέχεια οι άλλοι σου κάνουν πράγματα, τότε μάλλον είσαι ένα άβουλο πλάσμα, ε;», τότε πιθανότατα θα θύμωναν (και θα έλεγαν ότι τους θύμωσε αυτός που τους είπε κάτι τέτοιο). Δε θέλουν να χαρακτηρίζονται έτσι, ωστόσο αρέσκονται στο να δρουν σαν κάτι τέτοιο να συμβαίνει.
Η μόνιμη αναγωγή του ανθρώπου που βλέπουμε στον καθρέφτη μας σε θύμα (που συχνά έχει και χαρακτηριστικά αυτο-ηρωοποίησης), είναι μία στάση που πρωτίστως δείχνει πόσο υποτιμούμε εαυτόν. Μία γυναίκα π.χ. 60 ετών που έχει μεγαλώσει δύο παιδιά και πια τα παιδιά της της έχουν αναθέσει την πλήρη -σχεδόν- ανατροφή των εγγονιών της και μέρος του νοικοκυριού του σπιτιού τους, τριγυρνά λέγοντας «ε,ναι, κουράζομαι πολύ αλλά τι να κάνω; Για τα παιδιά μου το κάνω»!

Αν κάποιος της πει «όχι, δεν είσαι αμέτοχη σε αυτό. Εσύ το δέχεσαι, δεν σου το κάνουν» ή «δεν το κάνεις μόνο για εκείνα αλλά πρωτίστως για σένα, γιατί εσύ πιστεύεις ότι έτσι μόνο αποδεικνύεται η χρησιμότητά σου και η προσφορά σου, γιατί εσύ έτσι νιώθεις ασφαλής», ίσως να στεναχωρηθεί ή και να προσβληθεί (Ενώ ένα ωραίο πρώτο βήμα θα ήταν να παραδεχτεί ότι αυτό συμβαίνει, να το αποδεχτεί χωρίς ενοχή και να παρακολουθήσει όσα έχει να της «πει»).

Η πικρή -για πολλούς- αλήθεια είναι η εξής απλή. Κανείς δεν μας κάνει κάτι χωρίς τη δική μας ανοχή, συμμετοχή, συν-ευθύνη, αποδοχή, έγκριση (έστω βουβή). Φυσικά, εξαιρούνται περιπτώσεις εκμετάλλευσης ανηλίκων ή ο βιασμός και άλλες παραπλήσιες καταστάσεις. Όσο μιλάμε όμως για έναν ενήλικα σε γενικές «κανονικές» συνθήκες, όχι, δεν του κάνουν κάτι οι άλλοι αλλά επιτρέπει να του το κάνουν.

Συνηθίζεται από πολλούς να έχουν τέτοιες συμπεριφορές λόγω σύγχυσης περί του τι σημαίνει π.χ. ευγένεια, καλοσύνη κ.λπ. Ωστόσο, είναι σημαντικό -και αρκετά απελευθερωτικό αλλά σίγουρα απαιτητικό για να επιτευχθεί- να διαχωρίσουμε κάποιες έννοιες, να οριοθετήσουμε τις συμπεριφορές μας, να αναπτύξουμε ξεκάθαρα κριτήρια ως προς το πώς αντιδρούμε σε συγκεκριμένα είδη ερεθισμάτων και πώς λειτουργούμε απέναντι σε διαφόρων ειδών πράξεις ανθρώπων με αποδέκτη εμάς ή με επιρροή σε εμάς.

Ένας υπέροχος στίχος του τραγουδιού «γυναίκα» που ερμηνεύει ο Χρήστος Θηβαίος, λέει «μα οι άνθρωποι μ’ αφήσαν ήσυχο σαν έμαθαν, πως γυάλιζα ένα πολυβόλο στην αυλή μου».
Δεν ισχυρίζομαι ότι χρειάζεται να είμαστε σε μόνιμη πολεμοχαρή διάθεση, ούτε ο Θηβαίος θέλει να πει αυτό! Όμως σίγουρα το να δείχνω ενίοτε νοερά ότι «γυαλίζω ένα πολυβόλο στην αυλή μου», είναι ένας συμβολισμός που περνά το μήνυμα ότι το έχω το «πολυβόλο» και αν χρειαστεί θα το χρησιμοποιήσω. Ότι έχω διάθεση να προστατεύσω τον εαυτό μου από συμπεριφορές που θεωρώ ότι καταπατούν τα όριά μου και πλήττουν το δικαίωμά μου να αυτοκαθορίζομαι και ότι όλα αυτά δε σημαίνουν πως δε νοιάζομαι, δεν αγαπώ, δε θα προσφέρω όταν μπορώ.

Όταν αγαπάμε πρώτα εαυτόν (και τον αντιμετωπίζουμε παράλληλα κι αυτόν με ευθύνη, ευθύτητα και ειλικρίνεια όπως και τους γύρω μας), τότε αγαπάμε πιο ουσιαστικά και τους άλλους.
Γιατί όταν υπάρχουν αυτά και διευρύνεται και η συνειδητότητα, ο κόσμος κινείται με καλύτερη ισορροπία.