Αναστοχασμός και Αναστοχαστική Πρακτική

Για να μπορεί ένας ηγέτης να προβλέπει, χρειάζεται να είναι σε θέση να συνδυάζει εγκαίρως στοιχεία του παρελθόντος με καταστάσεις του παρόντος, να είναι διαρκώς αφυπνισμένος ώστε να εντοπίζει πότε ένας “κύκλος” τείνει να επαναληφθεί και να διακρίνει ποια είναι η πιο πιθανή εκδοχή στην οποία θα οδηγήσει στο μέλλον ένα συνονθύλευμα παραγόντων που “συλλαμβάνει” στο τώρα. Σημαντικό ρόλο παίζει, επίσης, το να αντιλαμβάνεται τον χαρακτήρα, τις ιδιαιτερότητες, τη νοοτροπία των ανθρώπων που διοικεί και να μπορεί να διαβλέπει την πιθανή εξέλιξη των ίδιων και των συμπεριφορών τους, παρέχοντάς τους παράλληλα τις κατάλληλες μεθόδους ανάδειξης της καλύτερης δυνατής “εκδοχής” τους. Προϋπόθεση για αυτά είναι να έχει οξυμένη παρατηρητικότητα.
Στις επιχειρήσεις, αλλά και οπουδήποτε υπάρχει ένα ιεραρχικό σύστημα ως ρυθμιστικός παράγοντας για να προχωρά το ανθρώπινο δυναμικό προς τον όποιο σκοπό έχει οριστεί, συχνά ο γενικός επικεφαλής χρειάζεται να διοικεί κάποιους άλλους που με τη σειρά τους είναι επικεφαλής άλλων και ούτω καθεξής. Όταν όλοι αυτοί οι κρίκοι της αλυσίδας λειτουργούν αυτόματα και χωρίς συνειδητοποίηση των ενεργειών τους, το σύνολο της ομάδας αποπροσανατολίζεται ή απλώς δεν δημιουργεί στον μέγιστο δυνατό βαθμό. Όταν καθένας από αυτούς, όμως, έχει επαφή με τον εαυτό του, παρακολουθεί τις αντιδράσεις του και μαθαίνει να αξιοποιεί μετά τα συμπεράσματά του, τότε η συνολική δράση της ομάδας αποδίδει με έναν πιο ουσιαστικό τρόπο γιατί όλα τα μέλη της βαδίζουν εξελισσόμενα.

Συχνά, οι επικεφαλής ομάδων δουλεύουν με ανθρώπους που καταφέρνουν αρκετά κάνοντας αυτά που έχουν ως καθήκοντα, ακολουθώντας μηχανικά οδηγίες και προσπαθώντας να είναι απλώς καλοί στη δουλειά τους. Θα μπορούσαν, όμως, να είναι κάτι παραπάνω από αυτό, αν κάποιος τους ενέπνεε να αναπτύσσονται και τους έδινε κίνητρο να προοδεύουν.
Αν η επαγγελματική σας ιδιότητα περιλαμβάνει το να διοικείτε ανθρώπους, βοηθήστε τους να καθιερώσουν τη συνήθεια του αναστοχασμού. Προγραμματίστε αρχικά μια συνάντηση με εκείνους που έχουν ηγετικά πόστα και μιλήστε τους γι’ αυτό. Δημιουργήστε από κοινού κάτι σαν παιχνίδι αυτογνωσίας – αν αυτό ταιριάζει στο στυλ με το οποίο συνδέεστε – και ορίστε με ποια συχνότητα και με ποιον τρόπο θα “παίζετε” αυτό το παιχνίδι.

Εναλλακτικά, εντάξτε στο συστηματικό σας meeting (εβδομαδιαίο, μηνιαίο ή ό,τι έχετε επιλέξει) ενότητα συζήτησης των αποτελεσμάτων αναστοχαστικών καταγραφών που θα έχει κάνει καθένας τους στο ενδιάμεσο χρονικό διάστημα. Βοηθώντας τους να αποκτήσουν τη συνήθεια της αυτοπαρατήρησης και της αναπροσαρμογής των συμπεριφορών τους ανάλογα με τα συμπεράσματα, τους παρέχετε ένα απλό αλλά ισχυρότατο εργαλείο θετικού μετασχηματισμού τους (το οποίο εργαλείο είναι δεδομένο πως χρειάζεται να χρησιμοποιείτε κι εσείς οι ίδιοι).

Ο κύκλος αναστοχασμού του Graham Gibbs είναι μία πολύ ωραία και απλή μέθοδος για την εξάσκηση στην αυτοπαρατήρηση. Κάθε μέλος της ομάδας θα μπορούσε να απαντήσει – κατά προτίμηση γραπτώς – στις ερωτήσεις του κύκλου για κάθε συμβάν που ένιωσε ότι αποτέλεσε “αγκάθι” στη διάρκεια της εβδομάδας και να μοιραστεί τις σημειώσεις, τις σκέψεις, τις περιγραφές του την ώρα του meeting.

1. Περιγραφή του (δυσάρεστου /άβολου) συμβάντος.
2. Καταγραφή συναισθημάτων και σκέψεων σχετικά με αυτό.
3. Εκτίμηση της κατάστασης και εντοπισμός του βασικού στοιχείου που με ενόχλησε αλλά και της “πηγής” του μέσα μου.
4. Ξεκαθάρισμα του τι αποκόμισα από την εκτίμηση της κατάστασης αλλά και από το ίδιο το βίωμα.
5. Μελέτη άλλων εκδοχών που θα μπορούσαν να είχαν κάνει πιο θετικό το βίωμα για όσους ενεπλάκησαν σε αυτό και εξαγωγή συμπεράσματος για το ποιες δεξιότητες χρειάζεται να αναπτύξω ώστε να λειτουργήσω διαφορετικά την επόμενη φορά που θα βρεθώ σε παραπλήσια κατάσταση.
6. Δημιουργία πλάνου /μεθόδου με τα βήματα που θα ακολουθήσω για να διαχειριστώ με έναν νέο τρόπο παρόμοια περιστατικά στην επόμενη ευκαιρία που θα μου δοθεί.

Σε εκείνους από την ομάδα σας που δεν έχουν συνηθίσει να ακολουθούν μια τέτοια πρακτική ή που δεν έχουν συνειδητοποιήσει με ποιον τρόπο ως τώρα “ξαναβλέπουν” περιστατικά που τους έχουν φέρει σε δύσκολη /άβολη θέση στο παρελθόν, μπορείτε να απευθύνετε κάποιες ερωτήσεις, διευκολύνοντάς τους να ξεδιαλύνουν το τοπίο.
• Ποιος είναι ο τρόπος με τον οποίο ασχολείσαι ως τώρα με ένα περιστατικό ή μια κατάσταση που σε έχει δυσαρεστήσει;
• Σου ταιριάζει περισσότερο να μιλάς γι’ αυτό, να σκέφτεσαι μόνο ή και να κάνεις καταγραφή; (εδώ θα έχετε στοιχεία περί εξωστρέφειας – εσωστρέφειας του συνομιλητή σας)
• Θυμήσου ένα συμβάν που ξαναμελέτησες αφότου έγινε και η ενασχόλησή σου με αυτό μετά, έδωσε μια λύση. Πώς είχες λειτουργήσει σε αυτόν τον αναστοχασμό;
• Ποιες ώρες της ημέρας σου ταιριάζει περισσότερο να κάνεις επανεκτίμηση μιας κατάστασης που βίωσες αρνητικά;
• Ποιο θα ήταν για σένα ένα ισχυρό κίνητρο για να καθιερώσεις μια αναστοχαστική πρακτική;
• Τι μπορεί να σε εμποδίσει απ’ το να κάνεις κάτι τέτοιο συστηματικά;
•Ποια στοιχεία του χαρακτήρα σου θα φέρεις στην επιφάνεια για να αναχαιτίσουν το εμπόδιο αυτό;

Ένα αρνητικής χροιάς συμβάν στον εργασιακό (και όχι μόνο) χώρο, μια διένεξη με συνάδελφο /συνεργάτη, ένα δυσάρεστο περιστατικό με πελάτη είναι καταστάσεις που προκαλούν συναισθήματα και αντιδράσεις, απασχολούν τον νου για ώρες ή μέρες, επηρεάζουν συμπεριφορές και σχέσεις. Μένοντας άπραγοι και επαναλαμβάνοντας απλώς αυτόματα τις συνήθεις αντιδράσεις μας χωρίς εποικοδομητική ενασχόληση με αυτές, οδηγούμαστε στη διαιώνισή τους ή /και στην όξυνσή τους.

Επιπλέον, η νοοτροπία αυτή αποτελεί συχνά τροχοπέδη στην αυτοβελτίωσή μας.
Επιλέγοντας να παρατηρήσουμε και να μελετήσουμε κάθε εμπειρία μας και τον εαυτό μας μέσα σε αυτήν, μετατρέπουμε το βίωμα σε μαθησιακή εμπειρία. Επιπροσθέτως, το «μαθαίνω βιώνοντας» (που επεκτείνεται φυσικά και πέραν των δυσάρεστων καταστάσεων και αναφέρεται σε κάθε είδους βίωμα), αποτελεί έναν από τους πιο δυνατούς αρωγούς στην πορεία επίτευξης της αυτογνωσίας ή καλύτερα, στην πορεία αποκάλυψης αυτούσιου του εαυτού μας μπροστά στα “μάτια” μας.

(Το άρθρο δημοσιεύτηκε πρώτη φορά από την Ανθή Ψωμιάδου στο on line περιοδικό Globalist gr)

Author: Ανθη Ψωμιαδου